کتاب فیزیک پزشکی برای دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی چاپ دهم
دکتر محمدعلی عقابیان
این کتاب با هدف آشنایی دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی با مباحث گوناگون فیزیک پزشکی شامل اشعه ایکس، پزشکی هسته ای، تصویربرداری تشدید مغناطیسی MRI ،فراصوت، نور، و رادیوبیولوژی و حفاظت تدوین شده است. ویرایش پنجم و چاپ دهم کتاب بر اساس سرفصل های جدید و محتوای مورد انتظار وزارت بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی تنظیم و هم اکنون در اختیار دانشجویان و علاقمندان حوزه پزشکی قرار می گیرد. در این ویرایش سعی شده است تا مطالب کاربردی تر و موضوعات علمی ملموس و قابل استفاده در حرفه طب پوشانده شود.
فصل اول برای آشنایی خواننده با دستگاههای اشعه ایکس و کاربرد آن در پزشکی تهیه شده است و جزئیاتی درارتباط با طیف اشعه ایکس را مطرح می نماید. سپس دانشجویان با اجزاء دستگاه رادیولوژی و تأثیرات آنها بر کمیت و کیفیت اشعه آشنا می گردند و در ادامه در مورد انواع برهمکنش ها و تفاوت ها و کاربردهای آنها در رادیولوژی تشخیصی، و جذب و اندازه گیری اشعه ایکس بحث می گردد. در قسمت پایانی این فصل، مباحث تشکیل تصویر و کیفیت آن مورد بررسی قرار می گیرد.
فصل دوم مروری دارد بر مطالب بنیادی پزشکی هستهای و خصوصیات هسته عناصر مختلف و فرآیندهای پرتوزا بحث میکند، و در ادامه برهمکنش ذرات و پرتوها را به طور خلاصه بیان می نماید. در این فصل در مورد قانون واپاشی و مباحث مربوط به اکتیویته بحث می گردد و تولید رادیونوکلوئیدها، پرتوداروها و مولکول های نشاندار مورد توجه قرار میگیرد. در آخر دستگاه های نگارهبرداری پزشکی هسته ای و دستگاه PET صرفا در حد آشنایی معرفی می شوند.
فصل سوم به مبحث زیست شناسی پرتوی و حفاظت در برابر اشعه اختصاص یافته که در سه بخش مجزای زیست شناسی پرتوی، مبانی فیزیک رادیوتراپی، و حفاظت در برابر پرتوها ارائه گردیده است. قرار دادن این فصل در جایگاه سوم و بلافاصله بعد از کاربرد پرتوهای یونساز، بدلیل اهمیت شناخت اثرات زیستی پرتوها و نکات حفاظتی در زمان کاربرد آنهاست. در بخش زیست شناسی پرتوی، انواع پرتوهای یونساز با ذکر آثار زیستی آنها معرفی شده است. سپس حساسیت پرتوی سلول و عوامل مؤثر بر حساسیت پرتوی بیان گردیده است، و در آخر به اجمال بر اثرات تابش پرتو بر جنین نگاهی شده است. مبانی فیزیک رادیوتراپی به طور خلاصه مطرح گردیده و در بخش حفاظت پرتو، اصول دوزیمتری و حفاظت و کنترل پرتوگیری معرفی شده است. در آخر حفاظت فردی در پرتوشناسی تشخیصی مورد توجه واقع شده است.
فصل چهارم، به بحث و بررسی امواج فراصوت و برهمکنش های آن با بافت های بدن می پردازد و روش های تولید و آشکارسازی امواج فراصوت را معرفی می کند. سپس دانشجویان را با روش های پژواک پالسی و داپلر به صورت خلاصه آشنا می سازد، و در آخر اثرات بیولوژیک و کاربرد درمانی این امواج را مطرح می نماید.
فصل پنجم، مبانی تصویربرداری تشدید مغناطیسی را بطور ساده توضیح میدهد و مکانیزم ایجاد کنتراستهای استاندارد از قبیل T1 و T2 و دانسیته پروتون PD را بیان می نماید.. هدف از این فصل، یادگیری تمام ظرفیتها و کاربردهای MRI نیست بلکه آشنایی ابتدایی و ایجاد انگیزه برای استفاده از این روش توانمند تشخیصی در حرفه پزشکی، هدفگیری اصلی مولف است.
در فصل ششم، مبانی فیزیک نور و دیدگانی و کاربردهای آنها در پزشکی مطرح شده است. در این فصل ضمن ارائه توضیح مختصری در مورد فیزیک نور، روش های اندازه گیری و پخش نور، کاربرد نور در پزشکی (تشخیص و درمان)، و اثرات بیولوژیک آن مورد بحث واقع شده است. فیزیک چشم، کاربرد عدسی ها در پزشکی، بیماریها و ناهنجاریهای دیدگانی از مباحث دیگر این فصل است که دانشجویان پزشکی را با روشهای فیزیکی و ابزارهای مربوط به تشخیص بیماریهای چشم و عیوب بینایی آشنا می سازد.
در فصل هفتم مباحث ویژه و فناوریهای نوین در حوزه پزشکی مورد بحث قرار گرفته است. این فصل با کاربرد جریانهای پرفرکانس و روشهای دیاترمی و جراحی الکتریکی و اثرات آنها بر بدن شروع میشود و سپس با هدف آشنایی دانشجویان با کاربردهای مختلف رباتیک در پزشکی و لیزر به صورت اجمالی ادامه می یابد.
.
